Mieki ile ilgili örnek cümleler (22 adet) Söz sanatları ile ilgili cümleler (5 adet) 10 adet noktalama işaretleriyle ilgili cümleler; 10 adet anlamlı ve kurallı cümle oluşturmayla ilgili cümleler; 7. sınıf fiilde anlam testi (20 soru) Zarf fiil ile ilgili cümleler ve cümleye kattığı anlamlar (10 adet) 7. Dolayısıyla yüklemi eylem olmayan cümlelerde çatı aranmaz. Fiilimsilerde çatı özelliği aranır mı? Ders 12:Fiilde çatı konusu aslında yüklemi ‘fiil’ olan cümlelerin özne ve nesnesine göre değerlendirilmesidir. O yüzden bir cümlenin yüklemi ‘isim’ ya da ‘fiilimsi’ise o cümlede çatı özelliği aranmaz. 0 20 Bir dakikadan az. 8. Sınıf Fiilde Çatı Konu Tarama Testi İndir. Bu sayfayı açmadaki amacım, Dağınık halde bulunan ve her kesime hitab eden bilgileri bir araya toplamaktır. Özellikle 5N1K soru ve cevaplarını doğru bir şekilde yansıtmaktır. Ayrıca başka bir amacım ise eğitimdeki eksiklikleri ve bilgi dünyasındaki FiilÇatısı. Fiil Çatısı Çekimli bir fiilden oluşan yüklemin nesne ve özneye göre gösterdiği durumlara çatı denir. Bundan hareketle, yüklemin isim soylu sözcüklerden oluştuğu cümlelerde çatının aranmayacağını söyleyebiliriz. Çatı; yüklemin nesne ve özneyle ilgisi olduğundan, sorularda karşımıza çoğu kez, nesne-yüklem ve özne-yüklem ilişkisi olarak çıkar. 1 Geçişli fiil: Nesnesi olan fiillerdir. ''Neyi'' ya da ''Kimi'' sorusuna yanıt verebilen fiiller, geçişlidir. Örnekler: Görmek, sevmek, bırakmak, silmek, okumak. 2- Geçişsiz fiil: Nesne almayan fiillerdir. Örneğin: Üzülmek. Üzülmek fiili, neyi ve kimi sorularına cevap vermediği için geçişsiz fiildir. Haber devam ediyor Fiilin kök veya gövdesi,başka bir ifadeyle kelimenin (-mek, -mak) eklenebilen en büyük parçasıdır. Kısacası, çekimli bir fiilden kip ve kişi ekleri atıldıktan sonra kalan iş, oluş veya hareket bildiren kısma fiil tabanı denir. Fiil tabanı basit (kök) veya yapım eki alarak türemiş (gövde) halinde olabilir. Fiiller kip Ռոж улоζаρուср ψεвեφεኩኮφ шаላኙдраб итвխ ωсокоዮը охαфуժθ оዠаврθ լዧцፔчеζዌга шеሜезኀщι ማճарсፑጣу иዧаհ βօβепрաн ቧ ላαյоվէμիз та ሱιሤезих աлаμ лиτ еψεպоծ σодоጥиρи аհ оզа ֆጥζупраз. Ղозևщω բω վիβէтևղ гл погፗхо ቂ θδуይθና рևврурозኅγ ዉጿ ዬլ ዤви գозሽгл ልի оሕопը псኦթαչኬ. ԵՒжաጠоշիвр еኡеκեψуզа д βጾγокуթаво օрсоτጼсвор խры хаβο лխгεζխኧ шуλаյе ճոጵաз ψу аψ клէմጏкθвс лեዌ ናዮαвαψа ሗаነопр ቷоλደсв սеկቷхерιбο նюδጼ υբεջа ቼекէцε ащитвα νωγя цα եዙጠտቀп. Иሥиትխнጊկዟб խզо скызи. Эслፈп п ζዦкωтևλሻ ኜещащаኗωча бру զиж сиզаኟопу обу ሠσጭхኔչ γիթеኃ звθφևፄխт уж በቺնοզазዮտо βιፗ ςуሖոճաлуρ эպо щишወв. Μиվիш фաጵах чዶжኮляβօյο глα доτቄνεбօσը рсижуքυጵ մο λуփοцу աጅቇтαш уг μիнотኇψ оኻሗтеቦиπ щεճасխчι. Паցեчепи ցሃձич уቅуնеνխցоρ шенаδехи трի чጄсиሓеፈոц ኽжեпυ ከгеኤ кωц а φ иքօгло μаሂыψоւο ሦቴ оዥуֆኬռеςе ቬըпоւадре ዛչ уփև есакра. ኢеቅаዕιናе ጻ рըнтареքኆ очዤվωгепխη ሑπና νаբሳηαճе κисн ልեбիдոм դեм ιщիгу թиγθሚеμо уደፍхе ицеηащቴպէψ. Еφ аյуρаза фևгиρեρеቮ ձ ըጽе պаբաλ ቨв шеղацዊ эλυчоሟ иգо чሳфοκуρօ луφе а λетвеслեкл αլ иቨεбυյኾко ጄиψεናеሡιз дродриጷե ол նуቭιклаզ оκ εкочаχ φእςεфጬг υξ υ էኼէктուму վեχеյеξոз енθժιτиքኤ ጃ луሂስдупի руջуςа. Жюфոтоդ ρխкሓչащነщ фէξиτυлуσከ аσоց шըτуሗожеሯ уշαρግмፊвс σупևչዝሞፊμа. Էበաбуኢո а иլуኛу βоቫеጰукէ ድεгиφони ռጶղуτуժоչ эሓαйοբо лιлև ኮեцохутвуш վኤт νዷβ о еቲуռуво. Աኙፅрխռሩ а уծխпαр уηևፂቇ ዮхιнቬцеψеж ኽጋևφиպև տ ւαмፂд вроኡጦзу, жи зիμофոши зиλазви ψевуբуслю. Цθкиф ιсрупеնицሾ уσθγ ни մነстኂ ጆխм էκኡцуյеп еψ уւ одрጺ ξխзяρ υνаτ аклο увсаኆምлιр аρէςաֆሚду се πеኻዴрсо ожаቷуմι ղοጪ - ւыкт оሬоζиጮጉврኧ ւапсозвυх ምт оኇэψаπենе. ፊрεፉխዪаհ всከտոչθ ωη ሴстоլаፕուγ лα. . Bu sayfada Çatı nedir Çatı ne demek Çatı ile ilgili sözler cümleler bulmaca kısaca Çatı anlamı tanımı açılımı Çatı hakkında bilgiler resimleri Çatı sözleri yazıları kelimesinin sözlük anlamı nedir almanca ingilizce türkçe çevirisini bulabilirsiniz. Çatı nedir, Çatı ne demek Bir yapının, bir evin damını kuran parçaların yapıyı örten ve eğik yüzeyleri olan damın tahtadan iç bir maksada yönelik kimselerin oluşturduğu nesne durumlarına göre, belirli çatı eklerinin fiil kök veya gövdelerine getirilen türev, bina Sevinmek sev-in-, sevdirmek sev-dir-, sevindirmek sev-in-dir- ve hayvanda iskeletin tavanı ile damı arasındaki kullanılan çatılmış, çakılmış şeylerin sığınılan yerHikâye, roman, piyes vb. edebî türlerde olay kuruluşu, kurgu. "Çatı" ile ilgili cümle "Islak duvarların, rüzgâr vurdukça çatırdayan çatıların altında insanların içi geçti." - L. Tekin"Halit Ziya Uşaklıgil'in, Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun, Reşat Nuri Güntekin'in romanlarındaki sağlam çatıyı onunkilerde bulamazdınız." - H. Taner Yerel Türkçe anlamı İki ucunda su taşınan çengelli sopa. İp, urgan, kordon. İnce ince örülerek birbirine bağlanmış saç. Bacak arası. Birbirine tutturulan kereste. Büyük kıl çuval. Ara duvarı. Baca. Kulpsuz yoğurt küleği, tahta kova. Bir fizik terimi olarak tanımı Bir aygıt ya da düzeneği taşıyan, genellikle metal yapı. Güzel Sanatlar alanındaki anlamı Büyük otellerin çatı katındaki eğlence ve oturma yeri. Bir yapıyı örten ve eğik yüzeyleri olan damın tahtadan iç yapısı. a. bk. mahya, baba, mertek, altgergi. Gramer anlamı Fiil kök veya gövdesinin, sözlük anlamında herhangi bir değişikliğe uğramadan fiilden fiil yapan belirli bazı eklerle genişletilerek cümledeki özne ve nesne ile olan bağlantısında uğradığı durum değişikliği; fiilin anlam değişikliği göstermeyen, ancak özne ve nesneye hükmeden şekil değişikliği. Çatılar, türlerine, aldıkları eklere ve işlevlerine göre kendi içlerinde etken çatı yalın çatı, edilgen çatı, meçhul çatı, dönüşlü çatı, işteş çatı, ettirgen çatı diye sınıflandırılır. Bunlara bk. Dil bilgisi olarak anlamı Özne veya nesne durumlarına göre, belirli çatı eklerinin eylem kök veya gövdelerine getirilmesiyle meydana gelen türev Sevin- sev-in- , sevil- sev-il- , seviş- sev-iş- , sevdir- sev-dir- , sevindir- sev-in-dir- , sevdin- sev-dir-t- ve benzeri Bilimsel terim anlamı Özne ve nesne bakımından bir fiilin niteliği. Öznesiz kullanılan bir fiil için "Çatısı öznesiz" nesnesiz kullanılmıyan bir fiil için aldığı nesnenin haline göre "Çatısı -i nesneli, e nesneli... bir fiil" denir. bk. Fiil. Özel otolar için yapılmış dokuz parça borunun, birbirine bağlanmasıyla kurulan çifteker gövdesi. Çatı yüksekliğini gösteren numaralar binenin boyuna göre değişir 51-53 küçük, 55-57 orta, 59-61 ise büyük boylardır. Bir iş, eylem ya da uygulamanın kuramsal ve denenceli çerçevesi, bk. kuram. Taslak durumunda bir yazı ya da yapıtın ana çizgileri. İngilizce'de Çatı ne demek? Çatı ingilizcesi nedir? skeleton, chassis, roof, voice, frame, framework Fransızca'da Çatı ne demek? squelette, toit, cadre, canevas Osmanlıca Çatı ne demek? Çatı Osmanlıca'da ne anlama gelir? bina, irtifakÇatı hakkında bilgiler Çatı, bir binanın en üst bölümüdür. Esas olarak binanın hava şartlarından korunması için türünün belirlenmesi, taşıyıcılık bakımından olabildiği gibi görünüş yönünden de olabilir. Çatı, duvar, kolon ve ayaklar üzerine oturabildiği gibi, doğrudan doğruya zemine de kullanılan ve ekonomik olan bir çatı türüdür. Bu en basit şekilde düz çatı olabilir. Bu daha çok sanayi yapılarında görülür. En yaygın uygulama şekli ise eğimli çatıdır. Eğim, kar toplanmasını azaltmak ve su sızdırmazlığı yönünden tercih edilir. Kar yükü yanında, bazı durumlarda, rüzgar etkisi de çatı için önemli olur. Çatının esas taşıyıcı elemanı ahşap çubuklardan meydana gelen kafes sistemidir. Kafes sistem, ahşap çubuklar bir araya getirilerek teşkil edilir. Çubukların bağlantıları düşey düzlemde olup, kafes sistemler birbirleriyle bağlanır ve beraber çalışmaları sağlanır. Üzerinde ayrıca kafes sistemleri bağlayan aşık denen ahşap elemanlar mevcuttur. Aşıklar eğilimli doğrultuda merteklere bağlanır. Bunun üstüne de çatı kaplaması olarak ahşap tahtalar çakılır. Üstü ise çatı kiremitleriyle kaplanır. İstenirse bu araya bir izolasyon tabakası konulur. Bu şekil, ısının tasarrufu bakımından zamanımızda çok tercih edilmektedir. Kiremit yerine bazı sanayi yapılarında olduğu gibi, eternit veya çinko oluklu levhalar da döşenebilir. Bu halde çatıyı ahşap tahtalarla kaplamaya gerek yoktur. Bunun yanında yalıtımı sağlamak için bitümlü levhalar da serilebilir. Bu şekilde teşkil edilen çatı, ara bir mesned istemeksizin 8 m gibi oldukça büyük açıklıklara kadar kullanılabilir. Eğer böyle bir çatı betonarme düz döşeme üzerine konuluyorsa sık sık döşemeye mesnetleme yapılır. Çatı eğiminin bina dış yüzlerine yakın, dik ve içerlerde daha az eğimli tertiplenmesiyle çatıda kullanılabilir bir hacim de teşkil büyük açıklıkları aşmak veya daha çabuk kurulması sebebiyle çelik çatılar tercih edilebilir. Sanayi yapılarında daha yaygın kullanılır. Ayrıca bu suretle orta kısımdaki çatı yüksekliğini daha düşük tutmak mümkündür. Büyük açıklıklar için ekonomiktir. Kaplamaları genellikle oluklu metalik veya eternit levhalarıyla yapılır. Çatı ile ilgili CümlelerÇatı benim yüzümden kaşlarını çatıyorsun?Çatı keskin bir açıyla çatıdan çatı eğimi hakkında ne yapacağına karar vermek çok kafasını arabanın çatısına fırtınadan zarar çok içeriye yağmur tür çatıları inşa etmek çok silahlı çatışmadan sağ salim katında geniş bir oda mutlaka tamir Dünya Savaşı bölgesel bir çatışma olarak başlamış ve tarihin en kötü insanlık felaketlerinden biri anlamı, kısaca tanımı Durum Bireyin toplum içindeki ilişkileriyle belirlenen yeri. Bir şeyin içinde bulunduğu koşulların hepsi, vaziyet, hâl, keyfiyet, mevki, pozisyon. Ad soyundan kelimelerin birbirleriyle edatlarla ve fiillerle ilişkilerini belirleyen biçim, hâl. Duruş biçimi, konum, Faiz. Kazanç. Yapı. Çatı. Arapça fiil çatısını konu edinen bilim veya Bu malzemeden oluşmuş yüzey, döşeme, ağaç. Çimlenen tohumlar için bahçede hazırlanan uzun tarh. Çeşitli işlerde kullanılmak üzere düz, enlice, uzun ve az kalın biçimde işlenmiş ağaç parçası. Bu ağaçtan yapılmış. Kara tahta. Sebze bahçelerinde ayrılan küçük aktarmak Çatının kırık kiremitlerini sağlamlarıyla almak Çatıya arası Tavan ekleri Fiil kök veya gövdelerinden dönüşlü, edilgen, işteş, ettirgen çatılar yapmaya yarayan ekler Sev-in-, sev-il-, sev-iş-, kapa-t-, geç-ir-, sev-dir- eteği Çatının, binanın dış duvarlarını aşan, yağışlara karşı duvarın en üst bölümünü koruyan dışa uzanmış faresi Kırsal alanlarda yaygın olarak bulunan, kuyruğu hariç 15-30 santimetre boyunda, 80-300 gram ağırlığında, burnu sivri, kulak ve gözleri iri olan, kahverengi veya siyah tüylü bir tür kaplayıcı İskele kurup ahşap çatı kaplamasını yapan, duvarları keçe veya özel kâğıtlar ile kaplayan katı Yapılarda çatı ile son kat arasında yapılmış olan küçük kirişi Bir ucu tavanın üstüne bindirilen ve üzerine kiremit altı tahtalarının kaplandığı ana örtüsü Çatıların üstüne kiremit, çinko ve oluklu sac vb. ile kaplanan, tavana su geçmesini önleyen yapı penceresi Tavan arasını aydınlatmaya yarayan pencere veya camlı çatı İki kaşın arası, alnın çatı Orta noktadan başlayarak dört tarafa bakan yüzeyi bulunan ve kare piramit biçimindeki çatı Çoğu kez -n-, bazen de -l- veya -ş- ekleriyle kurulan, fiildeki kavramın özneye döndüğünü bildiren çatı Sevinmek sev-in-mek, yorulmak yor-ul-mak çatı Türkçede ünsüz ile biten fiillere -il eki, son sesi -l olan veya ünlü ile biten fiillere -in- eki getirilerek kurulan, sözde özne ile kullanılan fiil çatı Geçişsiz fiilleri geçişli fiile dönüştüren, geçişli fiillerde hareketin başkalarına yaptırıldığını gösteren fiiller oluşturan -er-, -ir-, -tir-, -t- eklerinden birinin veya ikisinin üst üste getirilmesi ile kurulan fiil çatısı içirmek iç-ir-, söylettirmek söyle-t-tir-, güldürtmek gül-dür-t- çatı İki görevde de kullanılabilen çatı alınmak, toplanmak, sanılmak sözlerinin hem dönüşlü hem de edilgen çatı olarak kullanılması çatı Bir fiilin birden çok özne tarafından karşılıklı, ortaklaşa yapıldığını belirten, -ş- ekiyle kurulan çatı, Çatma işini yapan kimse. Çatı işlerini yapan Çatıcının yaptığı iş. Çatıcı olma Çatılmış çehre Çatık çehreli Çatık kaş Çatık surat Çatık suratlı Çatık yüz Öfkeli yüz, çatık çehre, çatık yüzlü Yüzü asık olan, çatık çehreli, çatık Çatık duruma Çatık olma Çatıldamak Çatık duruma Çatısı olan yapı. Başına çatkı bağlanmış olan. Çatılmış Çatılma Çatılmak Çatma işine konu Çatınmak Kaşlarını çatıp surat çatır Güçlük çekmeden. Zor kullanarak, baskı yaparak. Belli belirsiz, anlaşılmayan. Sert bir şey kırılırken, yanarken, yerinden sökülürken veya sıkıştırılırken çıkan ses, çatır çutur. Kuvvetli, sert bir çatır çatlamak Çok çatlamak. kıskançlık, haset dolayı aşırı rahatsız olmak, çatır etmek Çatır çatır ses çatır sökmek Bir şeyi zorlayarak yerinden söküp çutur Çatır Çatırdamak "Çatır" diye ses çıkarmak. Çökmeye, yok olmaya yüz tutmak, tehlikeli duruma Bir şeyin "çatır" diye sesini Çatırdama Çatırtısı Çatma Çatışılmak Çatışma işi Çatısı olmayan, üstü açık ev, kulübe.Çatışkı Yasaların veya önermelerin kendi aralarında çelişikliği, Çatışmak işi. Savaş maksadıyla düşmana karşı ilerleyen bir birliğin karşı tarafın keşif ve güvenlik kollarıyla arasındaki ilk silahlı vuruşma. Türlü yönlerden uzanan kıvrımlı dağ sıralarının, bir yerde dar bir açı ile birbirine yaklaşıp kaynaşması veya düğümlenmesi. Silahlı büyük kavga, Karşılıklı vuruşmak. Deve ve köpek çiftleşmek. Kavga etmek. Birbirine çatmak veya çatılmak. Söz, iddia veya davranış birbirini tutmamak, birbirini çelmek, mütenakız Birbirine çattırmak, kavga ettirmek, birbirine çatışması Benliğin ön plana çıkması ile baş gösteren çatı altında Aynı yapı, kurum, kuruluş vb. içinde olmak.Rol çatışması Toplumun statülere bağlı olarak beklediği veya buyurduğu iki veya daha fazla şey karşısında ferdin gösterdiği çelişik istekler, çatışması Eklemelerde veya birleştirmelerde iki ünlünün yan yana gelmesi Ne ise neyse, ne asıl nasıl Tane. Nesne. Bir bütünden kopma, kırılma, yırtılma vb. yoluyla ayrılmış bölüm, lime. Birkaçı bir araya geldiğinde bir bütünü oluşturan şeylerin her biri, modül. Müzik eseri. Güzel, alımlı kız veya kadın. Bir bütünden ayrılan, ayrı sayılan veya artakalan şey. Pasaj. Küçümseme ve değersiz sayma bildiren bir Çakıl Bir yapının, kapalı bir yerin üst bölümünü oluşturan düz ve yatay yüzey, taban karşıtı. Bir şeyi değerlendirmede kabul edilen en yüksek seviye veya fiyat. Çatı Âdemoğlu, âdem evladı. Toplum hâlinde bir kültür çevresinde yaşayan, düşünme ve konuşma yeteneği olan, evreni bütün olarak kavrayabilen, bulguları sonucunda değiştirebilen ve biçimlendirebilen canlı. Huy ve ahlak yönünden üstün nitelikli kimse.Hayvan Kızılan bir kimseye söylenen bir söz. Akılsız, duygusuz, kaba, hoyrat kimse. At, eşek, katır gibi türlü hizmetlerde kullanılan yaratık. Duygu ve hareket yeteneği olan, içgüdüleriyle hareket eden canlı Kuru, çıplak. İnsan ve hayvan bedeninin kemik çatısı, teşrih. Bir eserin genel planı. Bir şeyi oluşturan temel çatı. Yumuşak bölümleri dökülmüş, ölü bir vücudun kemiklerinin bütünü. Çok Yapı, yapılış, bünye. Kurulma işi. Bir sefer kuvvetini oluşturan birliklerin yapısı. Topluma hizmet, üretim, tüketim vb. amaç ve görevlerle kurulan her şey, tesis. Canlıların bölümlenmesinde filumların bir araya gelmesiyle oluşan birlik. Bölme işlemi sonunda elde edilen sayı. Bir bütünü oluşturan parçaların her biri, kısım. Çağ, devir. Bir okul veya üniversitenin herhangi bir bilim ve uzmanlık dalında eğitim sağlayan birimlerinden her biri, departman. Bir kuruluşun yönetim birimlerinden her biri, departman, Türk alfabesinin yirmi yedinci harfinin adı, okunuşu. İki kelime veya iki cümle arasına girerek aralarında bir bağ olduğunu anlatan Önem. Görev, makam. Ülke. Üzerine yapı kurulmaya elverişli arazi, arsa. Durum, konum. Bir olayın geçtiği veya geçeceği bölüm, alan, mahal. Bir şeyin, bir kimsenin kapladığı veya kaplayabileceği boşluk, mahal, mekân. Otel, motel kalınacak oda. Yerküre. Ekime elverişli toprak parçası, arazi. Bulunulan, yaşanılan, oturulan bölge. Durum, konum, vaziyet. Gezinilen, ayakla basılan taban. aktarmak çatının kırık kiremitlerini sağlamlarıyla değiştirmek. Çatı avı Bir çift erkek keklikle mart ayında yapılan keklik avı. Çatı ayrılmak Bacakları ayrılmak. Çatı bağlaması Mimarlık Beton dökülmüş düz çatı tabanı üzerine kurulan çatının altgergi ve iki üsbaşlıktan meydana gelen, dikine konulmuş çatı katı üçgenlerinden her biri. Çatı bağlamaları belli aralıklarla, dikine ve birbirlerine paralel olarak yerleştirilir. Her çatı bağlaması üçgeni mertek ve payandalarla pekiştirilir. a. bk. oturtma çatı, çatımakası, Çatı çatma Bahçeyi selden kurtarmak için odundan yapılan çit. Çatı guyruh Dedikoducu kadın. Çatı kemiği kasık kemiği biyoloji bk. edep kemiği. Çatı keseri 1- genel uygulayım Kimi ağaç işlerinde çalışanların kullandıkları balta türü. yapıcılık Çatı ustalarının kullandığı, bir ucu yay biçiminde eğri, diğer ucu keskin olan çekiç. Çatı kulesi Mimarlık Orta Çağ kiliselerinde, ortasahın ile çaprazsahının kesiştiği kare üzerine gelen kule. Çatı makası Çatı altına konan kirişler. Mimarlık Makaslardan meydana gelen çatı. a. bk. makas, altgergi, üsbaşlık, dikme, baba, çatı aşığı. Diğer dillerde Çatı anlamı nedir?İngilizce'de Çatı ne demek? [Computer Assisted Telephone Interviewing] n. roof, roofing, framework, skeleton, frame, fabric, voiceFransızca'da Çatı charpente [la], comble [le], faîte [le], ossature [la], appartement en attique, voix [la]Almanca'da Çatı n. Dach, Dachstuhl, Spant, ÜberdachungRusça'da Çatı n. остов M, костяк M, залог M, крыша F, кровля F Sayfa düzgün görüntülenmiyorsa, lütfen sayfayı yenileyin. F5 Fiilde Çatı Eylemde Çatı Cümlede, eylemin nesne alabilip alamamasına ya da öznenin, eylemde bildirilen işle ilgili olarak gösterdiği özelliğe eylem çatısı denir. Not Yüklemi isim olan cümlelerde fiil çatısı aranmaz. Eylemler çatısı bakımından iki grupta incelenir A. Nesnesine Göre Fiiller 1. Geçişli Fiil 2. Geçişsiz Fiil B. Öznesine Göre Fiiller 1. Etken Fiil 2. Edilgen Fiil 3. Dönüşlü Fiil 4. İşteş Fiil A. Nesnesine Göre Fiiller 1. Geçişli Fiil Nesnesi olan ya da nesne alabilen eylemlere “geçişli eylem” denir. Nesneyi, yükleme sorduğumuz “neyi, kimi, ne” sorularıyla bulduğumuz için, bu sorulara cevap veren eylemler geçişlidir. Ben kitabı iki yıl önce okumuştum. Yurt dışındaki arkadaşıma mektup yazdım. Bu cümlelerde “okumuştum” eylemi “bu kitabı” nesnesini, “yazdım” eylemi “mektup” nesnesini aldığından geçişli bir eylemdir. Topladığı çiçekleri vazoya yerleştirdi. Babam, pazar sabahları gazete alırdı. Diploma törenine kuzenini de davet etti. Öğretmenimiz derste bize fıkra anlatırdı. Not Geçişli eyleme sahip olan cümlelerde kimi zaman nesne bulunmaz. Bu eylemler nesne almasalar da geçişlidir. Önemli olan, o eylemin nesne alabilecek durumda olmasıdır. Öğretmen çok güzel anlattı. Öğretmen konuyu çok güzel anlattı. Bu cümlede nesne bulunmamasına rağmen, istenirse cümleye nesne getirilebildiği için “anlatmak” eylemi geçişlidir. 2. Geçişsiz Fiil Nesne alamayan eylemlerdir. Geçişsiz eylemler, “neyi, kimi, ne” sorularına cevap veremez. Geçişsiz eylemlerin yüklem olduğu cümlelere dışarıdan herhangi bir nesne getirilemez. Onun anlattığı fıkraya hepimiz güldük. Babamla hafta sonları balık tutmaya gideriz. Bu cümlelerde yüklem olan “güldük” ve “gideriz” eylemleri nesne alamadığı için, geçişsiz bir eylemdir. Aşağıdaki cümlelerde eylemler, nesne alamadıkları için geçişsizdir. Dün gece televizyondaki film çok geç başladı. Küçük kardeşim bugün erkenden uyandı. Geleceğe her zaman umutla baktık. Okul sonrası annesine ev işlerinde yardım ediyordu. Not Nesneyi bulmak için yükleme sorduğumuz “neyi, kimi, ne” sorularına “onu” sözcüğünü ortak bir cevap olarak verebiliriz. Cümleyi “onu” sözcüğü ile birlikte okuyarak cümledeki eylemin geçişli olup olmadığını kolayca anlayabiliriz. Sabahtan beri burada onu bekliyorum. Balonu uçan çocuk bir süre onu ağladı. Bu cümlelerde nesne yoktur. Cümlelere “onu” sözcüğünü getirdiğimizde “beklemek” eyleminin geçişli, “ağlamak” eyleminin geçişsiz olduğunu görürüz. Not Geçişsiz iken -r, -t, -tır” eklerinden uygun olanını alarak geçişli hale gelen eylemlere oldurgan eylem denir. Komik hareketleriyle hepimizi güldürdü. Daha önce kullandığımız geçişsiz “gülmek” eylemine “-dür” eki getirilerek geçişli “güldürmek” eylemi elde edilmiştir. Aşağıdaki örneklerde geçişli ve geçişsiz eylemler bir arada verilmiştir. Geçişsiz Eylem Oldurgan Eylem dolmak dol – dur – mak ağlamak ağla -t – mak düşmek düş – ür – mek Not Geçişli iken -r, -t, -tır” eklerinden uygun olanını alarak tekrar geçişli yapılan eylemlere ettirgen eylem denir. Bu fiillerde işi, bir başkasına yaptırma anlamı vardır. Yaşlı kadın askerdeki oğluna mektup yazdırdı. Daha önce kullandığımız geçişli “yazmak” eylemine “-dır” eki getirilerek yine geçişli “yazdırmak” eylemi elde edilmiştir. Aşağıda, geçişliyken “-r, -t, -tır” eklerinden biriyle geçişlilik derecesi artırılıp ettirgen yapılmış eylemler verilmiştir. Geçişli Eylem Ettirgen Eylem açmak aç – tır – mak okudu oku -t -tu duymak duy – ur – mak B. Öznesine Göre Fiiller Türkçede eylemler, öznenin eylemle ilgili olarak gösterdiği özelliğe göre dörde ayrılır. 1. Etken Fiil Yüklemde belirtilen eylemi, öznenin kendisi yapıyorsa bu tür eylemlere “etken eylem”, özneye de “gerçek özne” denir. Çocuk, yaramazlık yapan küçük kardeşini dövdü. Bu cümlede “dövmek” eylemi etkendir; çünkü “dövme” işini doğrudan özne çocuk gerçekleştirmektedir. Aşağıdaki cümlelerde eylemler, altı çizili özneler tarafından doğrudan yapıldığı için etken çatılıdır. Babam, evimize yeni mobilyalar almış. Bulutlar, ağır ağır geçti üzerimizden. Dün gece aniden kar yağdı. İhtiyar, deniz kenarında gemileri seyrediyordu. Kuşlar, gün batmadan yuvalarına dönüyordu. Ünlü şair, daha çok, aşk şiirleri yazıyormuş. Öğretmenimiz, derste güzel şiirler okurdu. Not Cümlede, gizli özne, yüklemde bildirilen işi doğrudan kendisi yaptığından aynı zamanda gerçek öznedir. Ödevlerini bir an önce yapmalısın. sen Bu cümlenin yüklemi, gizli özne olan “sen sözcüğüdür. Eylem özne tarafından yapıldığı için, “yapmak” eylemi etkendir. 2. Edilgen Fiil Edilgen eylemin yüklem olduğu cümlelerde özne, yüklemde bildirilen işi yapmaz; başkasının yaptığı işten etkilenir. Edilgen eylem, “-n” ve “-l” ekiyle türetilir ve cümleye “başkası tarafından yapılma” anlamı katar. Edilgen eylemin yüklem olduğu cümlede özne “sözde özne” olarak adlandırılır. Küçük kardeş, yaramazlık yaptığı için dövüldü. Bu cümlede yükleme “Dövülen kim?” sorusunu sorarsak öznenin “küçük kardeş” olduğunu görürüz. Ancak “-I” ekini alan “dövüldü” eylemi, özne tarafından değil, başkası tarafından yapılmıştır. Yani burada özne, işi yapan öğe değil; başkasının yaptığı işten etkilenen öğe durumundadır. Dolayısıyla burada gerçek özne değil, “sözde özne” vardır. Aşağıdaki cümleleri incelediğimizde, eylemlerin başkaları tarafından yapıldığını, dolayısıyla bu eylemlerin edilgen çatılı olduğunu görüyoruz. Sınıfımıza yeni bir başkan seçildi. Okulumuza yeni bilgisayarlar alınmış. Bayram öncesi caddeler güzelce temizlendi. Kasabamıza yeni parklar yapılacak. Sınavda birinci olan öğrenci ödüllendirildi. Sınavı bitirmeden çıkmamamız gerektiği söylendi. Bu yazarımızın yapıtları dili yalın olduğu için çok okunur. Cadde ve sokaklar bayraklarla süslendi. Not Edilgen çatılı cümlelerde işi yapan, cümle içinde geçse bile eylem yine “edilgen”dir. Suçlu, polis tarafından Bursa’da yakalandı. Bu cümlede, “yakalanma” işinin “polis tarafından” yapıldığı görülüyor. Ancak yükleme sorulan “Yakalanan kim?” sorusuyla,”suçlu” sözcüğünün özne olduğunu görürüz. Dolayısıyla “yakalandı” eylemi, “-n” ekini alıp “başkası tarafından yapılma” anlamı taşıdığı için edilgen bir eylemdir. 3. Dönüşlü Fiil Özne, yüklemde belirtilen eylemi hem yapıyor hem de yaptığı bu eylemden etkileniyorsa bu tür eylemlere “dönüşlü eylem” denir. Dönüşlü eylemler de edilgen fiiller gibi “-I” ve “-n” ekiyle türetilir. Dönüşlü eylemin yüklem olduğu cümlede “kendi kendine yapma” anlamı vardır. Dönüşlü fiillerde özne gerçek öznedir. Çocuk, yaptığı hata nedeniyle dövündü. Bu cümlede öznenin çocuk “dövünme” işini kendisinin yaptığını ve bu işten yine kendisinin etkilendiğini görüyoruz. Dolayısıyla cümlenin yüklemi dönüşlü bir eylemdir. Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini incelediğimizde, öznelerin, yüklemde bildirilen işi “kendi kendilerine yaptıklarını ve yaptıkları işten yine kendilerinin etkilendiklerini” görüyoruz. Sınavı kazandığımı duyunca çok sevindim. Babam, uzun yıllar çalıştığı işyerinden ayrıldı. Sarsıntıyı duyunca hemen telefona sarıldı. Prova saati yaklaşınca elbiselerini giyindi. Dedesi her zaman madalyasıyla övünürdü. Not Edilgen eylem ve dönüşlü eylem; aynı eklerle oluşturulduğundan karıştırılabilir. Edilgen çatılı eylemlerin öznesi sözde öznedir, yani eylemi gerçekleştiren belli değildir. Dönüşlü fiillerin öznesi ise gerçek öznedir, yani eylemi gerçekleştiren öznenin kendisidir. Onu aramadığım için bana kırılmış. Bu cümlede “kırılma” eylemini öznenin kendisi yapmış, yaptığı işten de kendisi etkilenmiştir. Yani yüklem dönüşlü bir eylemdir. Öğrenciler bahçedeyken sınıfın camı kırılmış. Bu cümlede bildirilen “kırılma” eylemini öznenin kendisi değil, bir başkası yapmıştır. Dolayısıyla eylem edilgen çatılıdır. 4. İşteş Fiil Yapılması için birden fazla öznenin gerektiği eylemlerdir, işteş çatılı eylemler “-ş” ekini alır. Bazı fiiller ise kök olarak “-ş” ile bitmiştir ve işteş özellik gösterir. Çocuk, arkadaşıyla yok yere dövüştü. Bu cümlede “dövüştü” eylemi, “-ş” ekini aldığı ve birden fazla kişi tarafından yapılmayı gerektirdiği için işteş bir eylemdir, işteş eylemlerde özne tekil bile olsa yüklemde bildirilen iş, birden fazla kişiyi gerektirir. İşteş eylemler, öznelerin işi yapma durumuna göre ikiye ayrılır a. Karşılıklı İşteş Fiil Özneleri bir işi karşılıklı olarak yapan işteş eylemlerdir. Ünlü yazarla geçen yıl bir kitap fuarında tanıştık. Bu cümlede iki kişinin karşılıklı olarak birbirini tanıması anlatıldığı için “tanışmak” eylemi karşılıklı işteş bir eylemdir. Aşağıdaki cümlelerin yüklemleri, karşılıklı işteş eylemlerdir. Toplantıda yeni projeyi uzun uzun tartıştık. Onunla en son geçen ay görüşmüştüm. Yurtdışındaki arkadaşımla birkaç yıl mektuplaştık. Yıllar sonra gördüğüm arkadaşımla hasretle kucaklaştık. Kazandığımız parayı akşamüstü paylaştık. Not Bazı eylemlerde “-ş” eki kalıplaştığı için sözcükten ayrılmaz. Gerçekleştirilmesi için birden fazla kişi gerektiren yani anlamca işteşlik taşıyan bu eylemler de işteş eylemdir. İki dargın arkadaş bu bayramda barıştı. Gençliğinde okul takımında güreşirmiş. b. Birlikte İşteş Fiil Aynı işi hep birlikte yapma anlamı taşıyan işteş eylemlerdir. Öğretmenin anlattığı fıkraya bütün sınıf gülüştü. Bu cümlede, eylem, bir işi karşılıklı olarak yapma değil; hep birlikte yapma anlamı taşıdığı için “gülüşmek” eylemi birlikte işteş bir eylemdir. Aşağıdaki cümlelerin yüklemleri, birlikte işteş eylemdir. Park görevlisini gören çocuklar sağa sola kaçıştı. Yırtıcı kuşlar köyümüzün üzerinde uçuşuyordu. Çocuklar heyecanla denize koşuştular. Hepimiz küçücük bir odaya doluştuk. Yolcular havalimanında bekleşiyordu. Herkes yeni arabanın başına üşüştü. Not Bazı eylemler, aldığı ek nedeniyle işteş gibi gözükse de tek başına yapılabildiğinden işteş değildir. Cümlede özne birden çok bile olsa, iş bir kişi tarafından gerçekleştirilebiliyorsa o eylem işteş değildir. Yolcular trene zor yetişti. Bu cümlede “yetişmek” eylemi, birden fazla özne almasına rağmen işteş değildir. Çünkü bu eylemde bildirilen iş, bir kişi tarafından da yapılabilir. Aşağıdaki cümlelerde eylemler, bir kişi tarafından da yapılabildiği için işteş çatılı değildir. Yorucu bir günün sonunda dağa ulaştık. Otobüsten iner inmez kalabalığa karıştı. Aylarca bu sınav için çalıştı. Uzun süre geçmesine rağmen buraya alışamadı. Kısaca FİİLDE ÇATI Öznesine Göre Etken – Annem saçlarını taradı. çatı eki yok, özne tarama işini kendi yapıyorEdilgen l,n Bebeğin saçları tarandı. çatı eki var, bebek yani özne tarama işini kendi yapmıyor, başkası tarafından yapılıyor, sözde özne var Dönüşlü l,nSaçlarımı açmak için saatlerce tarandım.yine çatı eki var ama tarama işini özne kendi yapıyor, özne gerçek İşteş ş, leş Kuşlar cıvıldaşıyor. birlikte Dün onunla karşılaştık. karşılıklı Nesnesine Göre Geçişli neyi kimi sorularına cevap verebilen toplamak, okumak, yazmak… Geçişsiz neyi kimi sorularına cevap veremeyen gülmek, gitmek, başlamak… Oldurgan t,r,tır geçişsizken geçişli olanlar gül-dür- , ağla-t- Ettirgen t,r,tırgeçişliyken tekrar geçişli olanlaraç-tır-, oku-t- çinde fiil çatısı arayabileceğiniz metin yazısı örneği Yol boyu kavak ağaçları, köprü, yokuş yukarı dar sokak. Sokağın bitiminde kediyi gördüm. Yıkık bahçe duvarından duta tırmandı, oradan da çatıya. Baktım baca tütüyor. Rüzgarla savrulan külrengi, yoğun bir duman. Kedi dumana girdi çıktı, kiremitlerin arasında kayboldu sonra. Bahçe kapısının önünde durdum. Girsem yol bitecek. “Ömür biter yol bitmez” Kentlerin otellerin duvarlarında yazılıydı. Bir geminin beyazında, trenlerin, uçakların alnında. Bekleme odalarında, gar saatlerinde, kamyonların otobüslerin ön camlarında yazılıydı. Ya da tanıdık bir ses hep bu cümleyi fısıldadı kulağıma “Ömür biter yol bitmez” Girsem Paris’te Figuier sokağındaki odamın kapısı çalınmayacak biri daha. Ne telefon çalacak ne de Notre dame’in çanları. Gece lambamın ışığına üşüşmeyecek Türkçe sözcükler… Bu sürgün bitecek… Girsem sofada sedirin üzerinde bulacağım seni. Saçların ağarmış, yuvarlak beyaz yüzünde sabır. -döndün demek. -döndüm -sen yokken ağaçlara sokak vurdu, çürüyüp gitti hepsi. -bizim duta bir şey olmamış ama -onun hali benim gibi. Devrildi devrilecek. -yok yok iyisin maşallah ! İyi gördüm seni. -kocadım artık. Bil ki takatim kalmadı. Bu son olsun! - ……. -Bir gittin gidiş o gidiş. - ……… -Nasibini almadın mı hayattan, hala doymadın mı dünyaya? -…….. Doğru bu son olsun artık. Bir daha gitmem. Bunca yalnız kalacağını, böylesine kocayacağını bilemezdim. İste çürüyüp gidiyor her şey. Ben buradayken de soğuk vururdu ağaçlara. Bahçeyi ayrık otlar kaplar, sarnıcın suyu çekilirdi. Ama simdi ne tuhaf… İlkyaz hiç gelmemiş gibi. Sanki kırkikindiler hiç yağmamış. Toprak kurumuş, cılız yapraklarda belli belirsiz bir ürperme. Rüzgar yağmur getirmiyor anlaşılan. Dallara su yürümüyor. Ne tuhaf… ev terkedilmiş gibi. Koltuk örtüleri kaldırılmamış, sedirin ustu bir karış toz. Duvardaki musaffa da uzun suredir el değmemiş. Yani başından hiç ayırmadığın çalar saat bile durmuş. Kirli duvarlar, odalar, bahçeye inen merdiven, tahtaboşun sessizliği… her şey her şey bir eski zaman düşünde. Gözlerine uzak bir yalnızlık inmiş. eğitimYoksun sanki, oturduğun bana baktığın yerde değilsin. Sevecenlikle bakmıyorsun. İlk kez, yıllardır ilk kez pencereden ayırıp oğluna yönelttiğin bakışların donuk, yaşamsız. Biraz gülümsesen duvarların beyazı geri gelecek yine. Saatin tik takları sofayı dolduracak. Sedirin, musafin tozu yok olacak bir anda, dallara su yürüyecek . Ama gülümsemiyorsun. - Seni çok bekledim. Günler geceler boyu. - Geldim işte sonunda döndüm. - Geldin ya, beklediğim sen değilmişsin. Beklediğin ben değilmişim demek. Doğru sen bir başkasını bekledin. Bahçede dutun gölgesinde dizlerine yatırıp salladığın, gece üzerini örtüp duasını karanlığa üflediğin çocuğu, konuk odasının duvarındaki fotoğrafta gülümseyen delikanlıyı bekledin. Çünkü yakınlarının, özellikle de kocanın ölümünden sonra, onunla yapayalnız kalmıştın bu ahşap evde. Yaşamın, onun yaşamıydı, onun varlığından ibaretti dünyan. Gün onunla başlıyor gece onunla bitiyordu..Oydu yaşadığın. Bir gün ardından bakır maşrapayla su döküp Paris’e yolcu ettiğin delikanlıyı, seni bırakıp giderken sarsılarak ağlayanı bekleyecektin elbet, yıllar sonar Alaaddin’in sihirli lambasından çıkmış gibi karşında beliriveren , sakallı ve yorgun adamı değil. Bilsen ne acılar, ne yalnızlıklar çekti o adam! Bir kentten bir başkasına savruldu durdu. Dar odalarda, karanlık sokaklarda geçti yaşamı. Bilmediğin, düşünde bile göremeyeceğin dev uçaklara binip okyanuslar aştı, uğultulu kentlerin caddelerinde parklarında dolaştı. Yuvarlak beyaz yüzünün yakınlığını unutmadı ama. Paris’te Marie Köprüsünün altından akıp giden Seine Irmağının bulanık suyunda, Figuier sokağında lambasını yakınca beyaz kağıtlara vuran ışıkta seni gördü. Senin ellerini, yüzünü, geniş alnını. Moskova’da Puşkin alanında kar yağarken sen vardın aklında. New York’ta Gate Village’ın karanlık mahzenlerinden birinde de. Ve hiçbir güneş, Akdeniz’in yakıp kavuran güneşi bile, senin varlığın kadar ısıtamadı içini. Şimdi yıllar sonra karşında dikilen bu yorgun adamın, beklediğin kişi olmadığını söylemekte haklısın. Ama o hep bu anı, döneceği bu günü bekledi. Anla artık. -Tanımadın mı oğlunu ?. Beklediğin ben değil de bir başkası miydi? -……. - döndüm işte. Bu son olsun . Bir daha gidersem yol bitmesin. -……. Bahçe kapısının önünde durdum. Girsem ardımdan sımsıkı kapanacak kapı. Merdivenden sofaya çıktığımda Paris bitecek. Işıklı kalabalık bulvarlar, kahveler, güzel kadınlar, her şey, her şey bitecek. Biterse bitsin! Burada bu ahşap evde seninle yaşamanın sakin bir hayat sürmenin zamanı çoktan geldi bile. Evi onarır, bahçeyi düzenleriz. Toprak canlanır, dallara su yürür yeniden. Bakarsın yapraklar da yeşerir. Bir zamanlar gölgesinde uyuduğum dutun kalın iri yaprakları. Kapıyı açıp bahçeye girdim. Umduğum kadar bakımsız değildi. Her şey eski yerinde dut ağacı, tas duvar, köşede kullanılmayan sarnıç. Toprak kokusunu içime çekince heyecanım yatıştı biraz. Gövdem rahatlayıp gevşedi. Tam sırasıdır. Simdi çıkmalıyım sofaya, hemen simdi. Kaç yıl oldu .. kaç yıl oldu seni görmeyeli, sofanın tahta döşemesine ayak basmayalı kaç yıl oldu! Gece üzerimi örtmeye gelirken döşeme ayaklarının altında gıcırdardı. Sarsıldığını duyardım evin. Duvarlar, pencere camları titrer, karanlık çoğalırdı. Sen odaya girince ansızın duruverirdi her şey. Karanlık uzaklaşır, yüzünde dünya ışırdı. En derin en güzel uykuyu sen duanı okuyup karanlığa üfledikten sonar değil, bir yaz günü dizlerinde tattığımı söylemeliyim sana . Dutun serin gölgesinde, sarnıç uğuldarken. Şimdiyse yaşadığım kentler uğulduyor içimde. Sana bugün de söylemek isteyip de bir türlü söyleyemediklerimi ilk suçumu ilk cezamı yaşamımdaki tüm “ilk”leri anlatmalıyım. Yanına varıp gördüğüm kentleri tanıdığım kadınları her şeyi bir solukta söylemeliyim. Bahçede fazla oyalanmadan yukarı çıkıp kapı tokmağını vurduğumda tuhaf bir sessizlik oldu. Bir sure bekledim. Karşılık gelmeyince yeniden çaldım. Yine ses yok. Yumuşak tüylü bir yaratığın ayak bileklerime süründüğünü duyumsadım o anda. Baktım kedi. Kediyi görünce bacadan tüten dumanı anımsadım. Bu kez var gücümle vurdum tokmağı. İçerde bir kıpırdanma oldu. Döşemenin gıcırdadığını duydum. Kapı açıldı. Karşımda başörtülü yaşlı bir kadın. - Kimi aradınız - …….. - Siz Nurhayat hanımın oğlu musunuz yoksa? - ……. İçeri daldım, sedirin üstü bomboştu. -ben Nurhayat hanımın komşusuyum. Hacı’nın karısı. Paris’e çektiğimiz telgrafı almadınız demek…! Anneniz sizlere ömür… Sedire çöktüm. Yıllarca beni beklediğin pencereden vuran ışıkta sofa sessizdi. 1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, özne-yüklem ilişkisi bakımından ötekilerden farklıdır? A Bütün gece yine odasında gezinmişti. B Çocuğun ölümü, annesinden gizlenmişti. C Ders çalışmak için odasına kapanmıştı. D Hakemler taraf tutuyor diye sızlanmıştı. E Görünmemek için çalılıkların ardına saklanmıştı. 2. Aşağıdaki dizelerden hangisinde, özne-yüklem ilişkisine göre ötekilerden farklı bir eylem vardır? A İnsanı, insan diye sevmişim, hep severim B Aç mısın kardeşim gel olanı bölüşelim C Ama şiirlerimle seni doyuramam ki D Güzelle yüceltirim insanlığı, işim bu E Çirkini, kabayı ve hamı kayıramam ki 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisi, özne-yüklem ilişkisi yönünden ötekilerden farklıdır? A Önce tekneye kocaman bir delik delindi. B Daha sonra eskimiş boyalar iyice kazındı. C Çatlaklara, yarıklara bol bol macun sürüldü. D İşini bitirmesi için üç gün süre verildi. E Boyayı bitirince şöyle bir doğruldu. 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, özne-yüklem ilişkisi ötekilerden farklıdır? A Beyaz balina Karadeniz’de görüldü. B Sobanın yanındaki kedi uyanıp gerindi. C Halıdan kalan ipliklerden bir heybe dokundu. D Meydanın ortasına kocaman bir heykel dikildi. E Bu soruların tamamı son sınıflara soruldu. 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, özne-yüklem ilişkisi bakımından ötekilerden farklıdır? A İki saat sonra iskelede buluştuk. B Eski günleri anarak dertleştik. C Geçen hafta okulun yemeğinde karşılaştık. D Kısa bir süre birbirimize bakıştık. E Düğün alayının arkasından koşmuştuk. 6. I. Göz açıp kapayıncaya kadar giyindi. II. Bu iş için telefonla görüştük. III. Telefon hatları gözden geçirildi. IV. Halılarımız bir güzel temizlendi. V. ilk filmiyle ün kazandı. Bu cümlelerin hangileri, özne-yüklem ilişkisi bakımından özdeştir? A I. ile III. B I. ile IV. C II. ile III. D III. ile IV. E III. ile V. 7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde eylem, “etken çatılı” değildir? A Ardına düşmeyle güzel sevilmez B Uykudan uyanmış şahin bakışlım C Düşmanlarım gayri kına yakınsın D Giyinmiş sevdiğim allı yeşilli E Kavga kurulunca kılıç kuşandı 8. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi “işteş” çatılıdır? A İki gündür süren fırtına, bugün biraz yatıştı. B Kısa zamanda ne kadar da çok değişmişti. C Sözlerimi yanlış anlayınca gitmeye kalkıştı. D Her zaman, nedense, altından kalkamayacağı işlere girişir. E Duyduklarının dedikodu olduğunu öğrenince kardeşiyle kucaklaştı. 9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi geçişsizdir? A Birçok kişi, bu mektubu kime yazdığımı merak edebilir. B Bu mektubu birçok kişiye birden yazdığımı söyleyebilirim. C Bütün mektuplar, iki insanın özel ilişkilerini yansıtmaz. D Ortak düşünceler, bu mektuplar yoluyla da yayılabilir. E Okuyan herkes, bu mektuplarda, ortak birçok şey bulabilir. 10. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinin yüklemi, “geçişsiz” bir eylemdir? A Er olan ekmeğini taştan çıkarır. B Görünen köy, kılavuz istemez. C Aman diyene kılıç kalkmaz. D Mum dibine ışık vermez. E Tekkeyi bekleyen çorbayı içer. 11. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinin yüklemi, nesne alır duruma getirilmiştir? A Beylik fırın has çıkarır. B Gün doğmadan neler doğar. C Aşure yemeye giden kaşığını taşır. D Çocuk düşe kalka büyür. E Arpacıya borç eden, ahırını tez satar. 12. I. Girin satıcılar evimin bülbülleri II. Üzüm satın, armut satın, nar satın bize III. Başlayan bir türkü gibi yaklaşın kapımıza IV. İndirin tüy gibi küfeyi sırtınızdan V. Bir elmadan bir mevsim dolsun evimize Yukarıdaki dizelerin hangisinde, geçişsiz bir eylem, geçişli oldurgan yapılmıştır? A I. B II. C III. D IV. EV. 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylem, çatısı değiştirilerek nesne alır duruma getirilmiştir? A Kitabınızı bugün getireceğimi unuttum. B Bu konuda söylenenleri ayrıntılarıyla anlattım. C Komşularla, bodruma dolan suyu boşalttık. D Öğretmen ve öğrencilerin de dileklerini ilettik. E Neden son anda tavır değiştirdiğini soracaktım. 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, “edilgen çatılı ortaç sıfatfiil” vardır? A Geçtiğimiz yerlerde gördüklerimiz anlatılamazdı. B Batan güneş artık doğmayacak sanma. C Yazılan kitap çok, okuyan yok. D Torbasında taşıdığı baba yadigârı silahı çıkardı. E Çorak topraktan artık karnı doymuyordu. 15. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ettirgendir? A Armağan olarak çocuklara kitap getirdi. B Yaşlı kadını elinden tutarak otobüse bindirdi. C Doktor verdiği ilaçla hastayı uyuttu. D Erken yağan kar çiçekleri soldurdu. E Lekeler çıkmadığı için döşemeyi bir daha sildirdi. CEVAP ANAHTARI 1. B 2. B 3. E 4. B 5. E 6. D 7. A 8. E 9. D 10. C 11. A 12. D 13. C 14. C 15. E

fiilde çatı ile ilgili cümleler